अतिथिदेवो भव Class 6 Sanskrit Chapter 7 MCQ Questions
बहुविकल्पीय प्रश्नाः
शुद्धं उत्तरं विकल्पात् चीयन्ताम् । (शुद्ध उत्तर को विकल्प से चुनिए ।)
Question 1.
रामः श्यामः च ………. पठतः ।
(i) यदि
(ii) कदा
(iii) एव
Answer:
(ii) कदा
Question 2.
एकस्मिन् मासे …….. पक्षाः भवन्ति ।
(i) कति
(ii) कदा
(iii) किमर्थम्
Answer:
(i) कति
Question 3.
बालाः कक्षायाम् ……… वदन्ति ।
(i) नीचैः
(ii) उच्चैः
(iii) तदा
Answer:
(ii) उच्चैः
Question 4.
ईश्वरः …….. वसति ।
(i) सर्वत्र
(ii) एकत्र
(iii) उपरि
Answer:
(i) सर्वत्र
Question 5.
रामः लक्ष्मणः सीता ……… वनं गच्छति ।
(i) विना
(ii) परितः
(iii) च
Answer:
(iii) च
Question 6.
सा ……… वदति ‘अतिथि देवो भव’ ।
(i) वारं वारं
(ii) परितः
(iii) बहि:
Answer:
(i) वारं वारं
Question 7.
हिमालयस्य ……… हिमम् अस्ति ।
(i) नीचैः
(ii) उपरि
(iii) अपि
Answer:
(ii) उपरि
Question 8.
अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत। (अधोलिखित गद्यांश को पढ़कर प्रश्नों के उत्तर लिखिए | )
(क) राधिका एषु दिनेषु कूर्दमाना एव चलति । यतः गृहे नूतनाः अतिथयः सन्ति । ते च विशिष्टाः सन्ति । माता, पुत्रौ पुत्र्यौ च मिलित्वा ते तत्र पञ्च सन्ति । अहोरात्रं तस्याः चिन्ता एकत्र एव । गृहस्य छद्याः उपरि । तत्र एव तस्याः मनः अस्ति । कुतूहलम् अस्ति, के ते इति? ते न अन्ये, काचित् मार्जारी तस्याः चत्वारः शावकाः च। आम्, ते एव विशिष्टाः अतिथयः । सा तु तेषां नामानि अपि ते चिन्तितवती – तन्वी; मृद्वी, शबलः, भीमः च इति ।
I. एकपदेन उत्तरत। ( एक शब्द में उत्तर दीजिए ।)
(i) कूर्दमाना का चलति ?
Answer:
राधिका
(ii) अतिथयः कीदृशाः सन्ति?
Answer:
विशिष्टाः (नूतना:)
II. पूर्णवाक्येन उत्तरत। (पूर्ण वाक्य में उत्तर दीजिए ।)
(i) विशिष्टाः अतिथयः के सन्ति?
Answer:
काचित् मार्जारी तस्याः चत्वारः शावकाः च विशिष्टाः अतिथयः सन्ति ।
(ii) मार्जार्याः शावकानां नामानि किम् ?
Answer:
तन्वी, मृद्वी, शबल: भीमः च इति मार्जार्या: शावकानां नामानि सन्ति ।
III. भाषिककार्यम्। (भाषा संबंधी कार्य । )
(i) “विशिष्टाः अतिथयः” अत्र विशेषणपदं किम् ?
(क) अतिथयः
(ख) विशिष्टा
(ग) नूतना:
(घ) एषु
Answer:
(ख) विशिष्टा
(ii) “राधिका एषु दिनेषु कूर्दमाना एव चलति ।” अस्मिन् वाक्ये क्रियापदं किं प्रयुक्तम् ?
(क) चलति
(ख) राधिका
(ग) कूर्दमाना
(घ) दिनेषु
Answer:
(क) चलति
(iii) ‘प्राचीना:’ इति पदस्य विलोमं लिखत ।
Answer:
नूतना:
(iv) “एषु दिनेषु” अत्र विशेष्यपदं किम् ?
Answer:
दिनेषु
(ख) तन्वी आकृत्या सुन्दरी, मृद्वी स्पर्शेन अतीव कोमला । शबल: चित्रवर्णः तथा च भीमः किञ्चित् स्थूलः । मार्जारी कदा गच्छति, कदा आगच्छति एतत् सर्वम् अपि राधिका जानाति । सा मार्जार्यै क्षीरं ददाति । मार्जारी पिबति । अनन्तरं सा सधन्यवादं राधिकां पश्यति । किन्तु शावकानां समीपं राधिका गच्छति चेत् मन्दं मन्दं पृष्ठतः आगच्छति। राधिकां दृष्ट्वा शावकाः भीताः न भवन्ति । पितामही राधिकायाः कार्यकलापान् दृष्ट्वा हसति।
I. एकपदेन उत्तरत। (एक शब्द में उत्तर दीजिए ।)
(i) भीमः कीदृशः आसीत्।
Answer:
स्थूलः
(ii) राधिकां दृष्ट्वा के भीताः न भवन्ति ?
Answer:
शावकाः
II. पूर्णवाक्येन उत्तरत। (पूर्ण वाक्य में उत्तर दीजिए ।)
(i) पितामही किमर्थं हसति ?
Answer:
पितामही राधिकायाः कार्यकलापान् दृष्ट्वा हसति ।
(ii) क्षीरं पीत्वा मार्जारी किं करोति ?
Answer:
क्षीरं पीत्वा सा मार्जारी सधन्यवादं राधिकां पश्यति ।
(iii) राधिका किं जानाति ?
Answer:
मार्जारी कदा गच्छति, कदा आगच्छति एतत् सर्वम् अपि राधिका जानाति ।
III. भाषिककार्यम्। (भाषा संबंधी कार्य ।)
(i) ” कठोरा” इति पदस्य विलोमं पदं गद्यांशे अस्ति-
(क) सुन्दरी
(ख) कोमला
(ग) अतीव
(घ) किञ्चित्.
Answer:
(ख) कोमला
(ii) “राधिका जानाति । ” अत्र क्रियापदं किमस्ति ?
Answer:
जानाति
(iii) ‘आगच्छति’ इति पदस्य विपर्ययपदं गद्यांशे किमस्ति ?
Answer:
गच्छति
(iv) “पितामही राधिकायाः कार्यकलापान् दृष्ट्वा हसति । ” अस्मिन् वाक्ये कर्तृपदं किम् ?
(क) राधिकायाः
(ग) पितामही
(ख) दृष्ट्वा
(घ) हसति
Answer:
(ग) पितामही
Question 9.
मञ्जूषायाः सहायतया गद्यांशं सम्पूरयत। (मञ्जूषा की सहायता से गद्यांश को पूरा कीजिए ।)
नूतनाः कूर्दमाना गृहस्य मनः मनः शवकाः
मार्जारी चिन्तितवती अतिथय पुत्रौ पञ्च
राधिका एषु दिनेषु (i) ………. एव चलति । यतः गृहे (ii) …….. अतिथयः सन्ति । ते च विशिष्टाः सन्ति। माता (iii) ……… पुत्र्यौ च मिलित्वा ते तत्र (iv) ………. सन्ति । अहोरात्रं तस्याः चिन्ता एकत्र एव । (v) …….. छद्याः उपरि । तत्र एव तस्याः (vi) ………… अस्ति । कुतूहलम् अस्ति, के ते इति? ते न अन्ये, काचित् (vii) ……. तस्याः चत्वार: (viii) …….. च। आम्, एव विशिष्टाः (ix) ………. । सा तु तेषां नामानि अपि (x) …….. । तन्वी, मृद्वी, शबल: भीमः च इति ।
Answer:
(i) कूर्दमाना
(ii) नूतना:
(iii) पुत्रौ
(iv) पञ्च
(v) गृहस्य
(vi) मनः
(vii) मार्जारी
(viii) शावका:
(ix) अतिथय;
(x) चिन्तितवती
Question 10.
मञ्जूषातः उचितं अव्ययपदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत। (मञ्जूषा से उचित अव्यय पद को चुनकर रिक्त
स्थानों की पूर्ति कीजिए।)
अपि किन्तु अतीव तथा
पृष्ठतः न चेत् कदा किञ्चित्
तन्वी आकृत्या सुन्दरी, मृद्वी स्पर्शेन (i) ………. कोमला। शबलः चित्रवर्ण: (ii) …….. च भीमः (iii) ………. स्थूलः । मार्जारी कदा गच्छति (iv) …… आगच्छति एतत् सर्वम् (v) …… राधिका जानाति । सा मार्जार्यै क्षीरं ददाति । मार्जारी पिबति । (vi) ………. शावकानां समीपं राधिका गच्छति । (vii) ……. मन्दं मन्दं (viii) ……… आगच्छति। राधिकां दृष्ट्वा शावकाः भीताः (ix) ……. भवन्ति ।
Answer:
(i) अतीव
(ii) तथा
(iii) किञ्चित्
(iv) कदा
(v) अपि
(vi) किन्तु
(vii) चेत्
(viii) पृष्ठतः
(ix) न
Question 11.
अव्ययपदानां अर्थैः सह मेलनं कुरुत । (अव्यय पदों का अर्थों के साथ मेल कीजिए ।)
| अव्ययपदानि | अर्थाः |
| यतः | (i) कोई (स्त्रीलिंग) |
| (ख) एव | (ii) पीछे से |
| (ग) तत्र | (iii) बहुत ही |
| (घ) आम् | (iv) भी |
| (ङ) अपि | (v) ही |
| (च) अतीव | (vi) चारों ओर |
| (छ) किञ्चित् | (vii) हाँ |
| (ज) काचित् | (viii) वहाँ |
| (झ) पृष्ठतः | (ix) क्योंकि |
| (ञ) परितः | (x) कुछ |
Answer:
(क) – (ix)
(ख) – (v)
(ग) – (viii)
(घ) – (vii)
(ङ) – (iv)
(च) – (iii)
(छ) – (x)
(ज) – (i)
(झ) – (ii)
(ञ) – (vi)
Question 12.
अधोदत्तेषु वाक्येषु अव्ययपदानि चिनुत । (नीचे दिए गए वाक्यों से अव्ययपद चुनिए ।)
(क) देवः सर्वत्र अस्ति । ………..
Answer:
सर्वत्र
(ख) त्वम् कुत्र गच्छसि ? ………
Answer:
कुत्र
(ग) तत्र एकम् उद्यानम् अस्ति । ……….
Answer:
तत्र
(घ) कक्षायाम् बालिकाः एकत्र तिष्ठन्ति । ………
Answer:
एकत्र
(ङ) हे बालक ! अत्र उपविश । ………..
Answer:
अत्र
(च) एकदा अतीव वर्षा अभवत्। ………….
Answer:
अतीव
(छ) त्वमेव माता च पिता त्वमेव । ………
Answer:
च
(ज) सः मालाकारः एव अस्ति । …………
Answer:
एव
(झ) ग्रामम् परितः जलं अस्ति । ……..
Answer:
परितः
(ञ) बालाः बहिः क्रीडन्ति ।
Answer:
बहि:
Question 13.
उचितेन अव्ययपदेन रिक्तस्थानानि पूरयत ।
(उचित अव्ययपद से रिक्तस्थानों को भरिए ।)
(क)
किमर्थम् किम् कुत्र अपि अद्य
(क) ………. मम संस्कृतस्य परीक्षा अस्ति ।
Answer:
अद्य
(ख) त्वम् …….. हससि ?
Answer:
किमर्थम्
(ग) हे अनुजा ! रात्रौ त्वम् ………. गच्छसि ?
Answer:
कुत्र
(घ) अहम् ……. संस्कृतं पठामि ।
Answer:
अपि
(ङ) हे बालक ! त्वम् तत्र ……… पश्यसि ?
Answer:
किं
(ख)
उपरि च आम् नहि बहि:
(क) त्वमेव बन्धुः ………. सखा त्वमेव ।
Answer:
च
(ख) ……….. अहम् अपि पठामि।
Answer:
आम्
(ग) …….. अहम् कुत्रापि न गमिष्यामि ।
Answer:
नहि
(घ) नगरात् ………. मन्दिरम् अस्ति ।
Answer:
बहि:
(ङ) वृक्षस्य ……… वानराः सन्ति ।
Answer:
उपरि
